Woda i ścieki trafiły do muzeum | www.torun.pl

Toruniowi przybyła nowa atrakcja turystyczna - Muzeum Techniki i Inżynierii Komunalnej. Placówka została otwarta 28 marca 2023 r. staraniem spółki Toruńskie Wodociągi w odnowionym budynku kompleksu stacji pomp "Stare Bielany" przy ul. św. Józefa.

Zabytkowe instalacje wodociągowe, pompy ręczne i elektryczne, stare wodomierze, sprzęt ratowniczy czy typowe wyposażenie biura sprzed czasów komputerów i telefonów – takie eksponaty, związane z rozwojem techniki wodociągowej i odprowadzaniem ścieków w Toruniu obejrzymy w nowej placówce. Muzeum mieści się w XIX-wiecznym budynku z czerwonej cegły, należącym do kompleksu wodociągowego "Stare Bielany". Dawny obiekt mieszkalny został gruntownie zrewitalizowany i zaadaptowany na cele wystawiennicze przy udziale środków unijnych z Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Kujawsko-Pomorskiego na lata 2014-2020.

- Powstała tu interesująca ścieżka edukacyjna, przygotowana głównie z myślą o dzieciach i młodzieży ze szkół podstawowych, ale i klas starszych, umożliwiająca im poznawanie w atrakcyjnej formie dawnej techniki wodociągowej i kanalizacyjnej w Toruniu – wyjaśnia Władysław Majewski, prezes Toruńskich Wodociągów.

Miejska spółka zrealizowała projekt głównie własnymi siłami, we współpracy merytorycznej z Muzeum Okręgowym w Toruniu oraz Galerią i Ośrodkiem Plastycznej Twórczości Dziecka. Wykonawcą prac budowlanych była firma Inwestycja Adam Humienny. Eksponaty pochodzą ze wszystkich oddziałów Toruńskich Wodociągów, m.in.: ujęć w Lubiczu i Czerniewicach, z Wydziału Gospodarki Osadowej, Wydziału Kanalizacji oraz Miejskiej Oczyszczalni Ścieków. W poszukiwaniu pamiątek minionej epoki przetrząsano też garaże i piwnice.

- Bardzo dziękuję pracownikom i pracowniczkom, zarządowi i radzie nadzorczej Toruńskich Wodociągów za przygotowanie tego miejsca, zrobionego z dużym pietyzmem, starannością i dbałością o szczegóły – mówi prezydent Torunia Michał Zaleski. – W pespektywie innych zabytków naszego miasta nie jest to może obiekt najstarszy, bo zaledwie 130-letni, ale jest to również bardzo ciekawy fragment historii Torunia, związany z dostawą wody i rozwojem kanalizacji. Tu znajdowała się stacja pomp, tutaj wydobywano wodę i rozprowadzano ją po terenie miasta. To także miejsce, w którym pracowały tysiące osób. Przywrócenie historycznej wartości dawnemu obiektowi przemysłowemu i urządzenie w nim muzeum techniki, z wykorzystaniem na ten cel środków unijnych, jest strzałem w dziesiątkę.

Espozycja muzealna zajmuje cały parter budynku. Na piętrze przygotowano specjalne sale edukacyjne na zajęcia dla szkół i przedszkoli, udekorowane pracami o tematyce wodnej przez Galerię i Ośrodek Plastycznej Twórczości Dziecka. Strych został zagospodarowany na pomieszczenia biurowe. W piwnicy mieści się szatnia. W ramach projektu odnowiono też sąsiedni budynek dawnej stajni. 

Wędrówkę po muzeum i świecie techniki komunalnej rozpoczynamy od odpowiedzi na pytanie, SKĄD TA WODA I DLACZEGO JEST CZYSTA? Oprócz informacji o najwcześniejszych sposobach pobierania wody przedstawione są współczesne metody jej ujmowania i uzdatniania. Twórcy wystawy wskazują, że same pompy to nie wszystko – niezbędne są chociażby dostawy energii elektrycznej, codziennie wykonywane badania laboratoryjne czy utrzymywanie brygady ratowniczej z uwagi na używane do procesu oczyszczania wody środki chemiczne.
Woda musi trafić do każdego kranu. Dlatego w muzeum dowiemy się, CO W RURACH PISZCZY?, czyli jak wygląda system rozprowadzania wody, kontrola sprawności wodomierzy i całego skomplikowanego systemu, dzięki której każdy mieszkaniec Torunia może cieszyć się szklanką czystej i zdrowej wody.

Sporo ciekawostek zawiera dział poświęcony gospodarce ściekowej, związanej z eksploatacją i utrzymaniem sieci kanalizacyjnych odprowadzających nieczystości z domów, zakładów pracy, sklepów, dróg i parkingów. Obejrzymy system składający się z szeregu przewodów, przepompowni i tłoczni umożliwiających odprowadzenie nieczystości niemal z każdego miejsca w mieście.  Dowiemy się również, GDZIE TRAFIAJĄ MIEJSKIE ŚCIEKI? i w jaki sposób można zagospodarować powstałe w trakcie oczyszczania odpady. Makieta toruńskiej oczyszczalni pozwoli ocenić skalę i złożoność procesów, które zachodzą na poszczególnych etapach filtracji nieczystości.

CZASY SIĘ ZMIENIAJĄ, A WODA PŁYNIE DALEJ… Historia techniki wodociągowej i kanalizacyjnej to również historia Toruńskich Wodociągów. Atrakcją dla najmłodszych torunian może być możliwość obejrzenia typowego biura z lat 50-60. ubiegłego wieku - z maszyną do pisania, telefonem tarczowym  czy syfonem na wodę gazowaną. Oczywiście, jak na nowoczesne muzeum przystało, niektóre z eksponatów można dotknąć, wypróbować czy zrobić sobie selfie w stroju ratownika.

Muzeum będzie dostępne nieodpłatnie w dni robocze, w godzinach przedpołudniowych. - Chcemy też co drugą, trzecią sobotę miesiąca udostępniać cały ten kompleks - budynek muzeum łącznie z parkiem - mieszkańcom, aby mogli tu ciekawie spędzić czas z dziećmi czy wnukami – zapowiada prezes Władysław Majewski.

Projekt został zrealizowany przy wsparciu środków Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Kujawsko-Pomorskiego na lata 2014-2020, Oś priorytetowa 6. Solidarne społeczeństwo i konkurencyjne kadry, Działanie 6.5 Rozwój potencjału endogenicznego regionu, schemat: Rozwój infrastruktury turystycznej i rekreacyjnej poprzez dostosowanie obiektów do pełnienia funkcji na rzecz kultury oraz infrastruktury uzdrowiskowej.

Fot. Wojtek Szabelski