Otworzyli najważniejszą wystawę Roku Kopernikańskiego | www.torun.pl

Wernisaż wystawy "Misterium Słońca. Kopernik, Syn Renesansu" cieszył się dużym zainteresowaniem. Na uroczyste otwarcie ekspozycji do Torunia przybyli znakomici goście w osobach ambasadora Włoch oraz ministra kultury i dziedzictwa narodowego. - To ekspozycja godna każdego muzeum, ale szczególnie muzeum w rodzinnym mieście Mikołaja Kopernika, dlatego tu wszyscy jesteśmy - powiedział prezydent Torunia Michał Zaleski.

Od 9 września do 12 listopada 2023 r. potrwa wystawa pt. „Misterium Słońca. Kopernik, Syn Renesansu”, która uświetni obchody 550. rocznicy urodzin Mikołaja Kopernika. Ekspozycja, będąca efektem współpracy Muzeum Okręgowego w Toruniu z wieloma znaczącymi instytucjami kultury zarówno z Polski, jak i z Europy, jest bez wątpienia godnym najwyższej uwagi wydarzeniem wystawienniczym Roku Kopernikańskiego 2023. Tematem wystawy jest wpływ młodzieńczych podróży Mikołaja Kopernika do Italii na jego późniejsze dokonania. Podróż do Włoch, w której symboliczną granicę stanowił górski masyw Alp, była ważnym elementem krystalizowania się Jego europejskiej tożsamości. Mikołaj Kopernik podejmuje edukację na włoskich uczelniach i praktykuje u włoskich mistrzów. Wystawa prezentowana jest na niemal 1000 m2 drugiego piętra Ratusza Staromiejskiego. Znajdują się na niej znaczące dzieła malarstwa, grafiki i rzemiosła artystycznego powstałe na terenie Italii pomiędzy XV a XVI w.

Uroczysty wernisaż odbył się w piątek 8 września 2023 r. w Sali Mieszczańskiej Ratusza Staromiejskiego w Toruniu. Gośćmi wydarzenia byli m.in. Jego Ekscelencja Ambasador Republiki Włoskiej Luca Franchetti Pardo, Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego prof. Piotr Gliński, Szef Rządowego Centrum Legislacji prof. Krzysztof Szczucki oraz Marszałek Województwa Kujawsko-Pomorskiego Piotr Całbecki.

Przed bramami Ratusza Staromiejskiego przybywających na wystawę gości witali aktorzy Teatru Baj Pomorski i statystki w kostiumach przygotowanych na spektakl „Kopernik Odkrywca”. Następnie odbył się występ zespołu muzyki dawnej Musica Antiqua Inovroclaviensis w strojach renesansowych. Młodzi wykonawcy przedstawili program taneczny.

Wszystkich przybyłych na uroczystość otwarcia wyjątkowej ekspozycji powitała dyrektor Muzeum Okręgowego w Toruniu Aleksandra Mierzejewska, która zaznaczyła, że wystawa to „chyba najważniejsze wydarzenie dla muzealników w jubileuszowym roku 550. rocznicy urodzin Mikołaja Kopernika”.

W swoim przemówieniu minister Piotr Gliński podziękował muzealnikom za pracę, którą wykonują: - Mogę obserwować tą pracę przez niemal 8 lat. To co robicie jest niebywale imponujące. Polskie instytucje pamięci, polskie muzea stoją na najwyższym poziomie. Udało nam się zwiększyć wsparcie dla tych instytucji. Efekty Waszej pracy są naprawdę piękne. Z tego korzysta cały polski naród, co potwierdza chociażby ta frekwencja. Prof. Gliński zwrócił się także do prezydenta Torunia Michała Zaleskiego: - Panie Prezydencie, może Pan być dumny ze swojego muzeum.

Minister Krzysztof Szczucki powiedział, że czuje się zaszczycony faktem, że może stać koło pięknego wizerunku Mikołaja Kopernika: - Nie mogłem doczekać się wystawy o Koperniku, o jego młodości. Pamiętam rozmowę sprzed kilku miesięcy z Panią Dyrektor, z Panem Kustoszem, po której poczułem się zainspirowany i przez moment nawet nie miałem wątpliwości, że to przedsięwzięcie należy wspierać. Bardzo się cieszę, że udało się pozyskać wsparcie Fundacji Orlen.

Prezes Rządowego Centrum Legislacji stwierdził też, iż bardzo cieszy się z faktu, że ta wystawa odbywa się właśnie w Toruniu. - Niewątpliwie w miejscu dla Kopernika najważniejszym. Mieście, które pięknie historię o Koperniku opowiada. Bardzo dziękuję Panu Prezydentowi, władzom samorządowym za doskonałą współpracę, za to, że możemy realizować wspólne projekty, wspólne przedsięwzięcia dla dobra Torunia, regionu i jego mieszkańców.

Prezydent Torunia Michał Zaleski podziękował za obecność wszystkim przybyłym na wernisaż, ambasadorowi Włoch wraz z małżonką, przedstawicielom władz rządowych, samorządowych i Uniwersytetu Mikołaja Kopernika. - Ten wrześniowy wernisaż i sama wystawa jest najważniejszym wydarzeniem kulturalnym całego Roku Mikołaja Kopernika. Będzie też ono zapewne jedną z najbardziej oryginalnych inicjatyw kulturotwórczych, podjętych w tym roku w całej Polsce. „Misterium Słońca” wyrasta z najlepszych kopernikańskich inspiracji i było przygotowywane przez dwa lata przez nasze miejskie Muzeum Okręgowe w Toruniu, profesjonalistów na najwyższym poziomie, którzy dotarli do najbardziej prestiżowych muzeów w Europie - powiedział prezydent.

Jak zaznaczył prezydent Michał Zaleski, wystawa to 650 eksponatów. Są wśród nich najważniejsze eksponaty, jakie można było zgromadzić myśląc o Mikołaju Koperniku: - 20 obrazów z okresu renesansu, 7 Mikołaja Kopernika. To ekspozycja godna każdego muzeum, ale szczególnie muzeum w rodzinnym mieście Mikołaja Kopernika, dlatego tu wszyscy jesteśmy.

Prezydent przypomniał perfekcyjne zabiegi o sfinansowanie wystawy: – Wniosek, który został przygotowany jako najlepszy z najlepszych wśród 700 wniosków, które trafiły pod ocenę komisji powołanej dzięki decyzji Pana Ministra. Wniosek ten wygrał konkurs i dofinansowanie, które otrzymaliśmy z Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego umożliwiło realizację przedsięwzięcia. „Misterium Słońca” zostało przez polskie Ministerstwo Kultury najwyżej ocenione i uznane za najciekawszą wystawę, jaką można obecnie obejrzeć w kraju.

Włodarz miasta podziękował za objęcie honorowym patronatem wystawy ambasadorowi, ministrowi oraz marszałkowi województwa kujawsko-pomorskiego. Szczególne słowa podziękowania skierował do wszystkich, którzy wsparli przedsięwzięcie finansowo, ale także do twórców wystawy - dyrektor Aleksandry Mierzejewskiej, kuratora wystawy Michała Kłosińskiego i zespołu pracowników Muzeum Okręgowego w Toruniu.

- Wykonaliście Państwo swoje zadanie wzorowo. Zapewniliście Toruniowi niesłychany prestiż - podkreślił prezydent i dodał: - Pamiętajmy, Mikołaj Kopernik to jest ktoś, kto na zawsze pozostanie w pamięci wszystkich potomnych, który stworzył nowy sposób myślenia cywilizacyjnego i ten, który stąd, z Torunia wywodził swoje życie.

Wystawa w Muzeum Okręgowym w Toruniu opowiada o Koperniku, ukazując renesansowe bogactwo sztuki włoskiej. Na ekspozycji zaprezentowana została postać astronoma przez pryzmat jego włoskich doświadczeń, kontaktów i inspiracji. Jednym z jej głównych celów, oprócz interesującej opowieści o Koperniku, jest zwrócenie uwagi publiczności na historyczny kontekst międzynarodowej edukacji astronoma w latach 1496-1503.

Od września do listopada w toruńskim Ratuszu Staromiejskim zagości około 650 eksponatów z uznanych muzeów i instytucji z Polski i Europy m. in. z Zamku Królewskiego w Warszawie, z Zamku Królewskiego na Wawelu, Muzeum Narodowego w Krakowie, Muzeum Narodowego w Warszawie, Muzeum Narodowego w Poznaniu, Muzeum Narodowego w Gdańsku, Biblioteki Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, Biblioteki Apostolskiej w Watykanie, Biblioteki Uniwersytetu w Uppsali, Galerii Narodowej we Lwowie czy z Galerie dell’Accademia w Wenecji, w tym:

• Muzeum Narodowe w Warszawie przekaże na wystawę kilkanaście dzieł sztuki;
• Muzeum Pałac Króla Jana III w Wilanowie - kilkanaście dzieł sztuki;
• Muzeum Narodowe w Gdańsku - kilkadziesiąt dzieł sztuki, w tym zespół grafik Albrechta Durera;
• Muzeum Archeologiczne w Gdańsku - kilkadziesiąt zabytków, które mają ilustrować podróż Kopernika do Włoch,
• Biblioteka Uniwersytetu w Uppsali - 9 inkunabułów i rękopisów

Na wystawie podziwiać można obrazy, rysunki i grafiki takich artystów jak: Cima de Conegliano, Marco Basaiti, Benedetto Coda, Innocenzo di Pietro Francucci da Imola, Andrea Mantegna, Giorgio Banola, Carlo Urbino czy Albrecht Dürer. Szczególne miejsce na ekspozycji wypełni mit antycznego Apolla. Na ekspozycji zagości kilka rzeźb Apolla Belwederskiego, począwszy od antycznej kopii słynnej rzeźby Leocharesa, skończywszy na współczesnych trawestacjach mitu tej postaci m. in. w wykonaniu Stanisława Wyspiańskiego.

Nie zabrakło również dokumentów, rękopisów, inkunabułów i starodruków ściśle związanych z osobą Mikołaja Kopernika, kilka pisanych jego własną ręką. Wielką atrakcją wystawy jest chwilowy powrót do Polski bezcennych zabytków, będących dawniej własnością astronoma, a na co dzień przechowywanych w szwedzkiej bibliotece w Uppsali.

Po szwedzkim najeździe na Frombork w 1626 roku woluminy te jako wojenny łupy trafiły do Uppsali i do dziś przynależą do zbiorów tamtejszej Biblioteki Uniwersyteckiej. Uppsalskie copernicana stanowią największą na świecie kolekcję ksiąg będących niegdyś prywatną własnością wielkiego astronoma.

Przykładem jest Calendarium romanum magnum Johannesa Stoefflera - przechowywane od najazdu szwedzkiego w Uppsali dzieło przez prawie ćwierć wieku było używane przez Kopernika. Z książką tą związana jest ciekawa historia. Włos znaleziony w tej księdze miał prawdopodobnie kod DNA zgodny z DNA czaszki odkopanej pod jednym z bocznych ołtarzy katedry we Fromborku.

W końcu ekspozycji towarzyszy bogata prezentacja ikonografii kopernikańskiej, a wiele obrazów przedstawiających uczonego jest w Toruniu po raz pierwszy.

Wystawa opowiadająca o toruńskim uczonym, studencie bolońskiego i padewskiego Uniwersytetu, znaczącej postaci okresu Odrodzenia, jest również próbą opisania przenikania się i wzajemnej inspiracji kultury „północy” z kulturą „południa”. Pomiędzy „północą” a „południem” zawsze istniała pewnego rodzaju rywalizacja, ale zarazem chęć wzajemnego poznawania się i czerpania doświadczeń.

Już od czasów starożytnych za sprawą szlaku handlowego rozwijała się intensywna wymiana gospodarcza. W czasach późniejszych, w średniowieczu i latach nowożytnych, kontakty te ewoluowały w różnych kierunkach, począwszy od świata artystycznego, a skończywszy na naukowej wymianie akademickiej.

Ekspozycja  ,,Misterium Słońca. Kopernik, Syn Renesansu" została dofinansowana ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w kwocie 360 tys. zł pochodzących z Funduszu Promocji Kultury i programu „Wspieranie działań muzealnych”. Dodatkowo projekt został wsparty ze środków Fundacji Orlen – 300 tys. zł, środków budżetu Samorządu Województwa Kujawsko-Pomorskiego – w wysokości 150 tys. zł oraz środków Gminy Miasta Toruń - w wysokości 50 tys. zł. Muzeum Okręgowe jako wkład własny wydatkowało kwotę ok. 150 tys. zł. Co daje łączną kwotę ok. 1 100 000 zł.

Organizatorem wystawy jest Muzeum Okręgowe w Toruniu. Partnerami wystawy są: Województwo Kujawsko-Pomorskie i Miasto Toruń. Funkcję kuratora wystawy pełni Michał Kłosiński z zespołem.

Patronat Honorowy nad wystawą objęły następujące instytucje oraz osoby je reprezentujące: Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego prof. Piotr Gliński, Marszałek Województwa Kujawsko-Pomorskiego Piotr Całbecki, Prezydent Miasta Torunia Michał Zaleski oraz Ambasador Włoch w Polsce Jego Ekscelencja Luca Franchetti Pardo. Mecenasem wystawy jest Fundacja Orlen, a sponsorem PZU SA., które wzięło na siebie ubezpieczenie zabytków niektórych instytucji kultury i nauki z terenu Polski. Słodki poczęstunek dla uczestników wystawy sfinansuje Fabryka Cukiernicza Kopernik.
 
Fot. Agnieszka Bielecka