Pamięci Polskiego Państwa Podziemnego

Na zdjęciu: żołnierze pełnią wartę przy obelisku w dzień Polskiego Państwa Podziemnego

27 września 2023 r. pod obeliskiem upamiętniającym konspiratorów Okręgu Pomorskiego ZWZ–AK odbyły się obchody Dnia Polskiego Państwa Podziemnego w Toruniu.

Uroczystość na pl. św. Katarzyny jak co roku zgromadziła liczne grono kombatantów, żołnierzy, przedstawicieli parlamentu i samorządu, Fundacji Generał Elżbiety Zawackiej oraz uczniów toruńskich szkół. Miasto reprezentowali prezydent Michał Zaleski i radna Dagmara Tuszyńska.
W swym wystąpieniu prezydent Michał Zaleski nawiązał do toruńskiej części historii Państwa Podziemnego. - Najbardziej przejmującą rzeczą w tym dniu jest to, że Polskie Państwo Podziemne ma w Toruniu ludzką twarz, ma swoje imię i nazwisko oraz namacalne świadectwo miłości do wolnego Torunia i wolnej Polski. Właśnie ten rys rozpoznajemy co roku, gdy 27 września stajemy w skupieniu przy tym toruńskim obelisku, poświęconym Komendantom Okręgu Pomorskiego Związku Walki Zbrojnej i Armii Krajowej. Odczytuję więc i ja na nowo i z najwyższą czcią tych pięć wyrytych na nim oficerskich nazwisk, które przynależą do toruńskiego skarbca pamięci narodowej: Józef Chyliński, Rudolf Ostrihanski, Jan Pałubicki, Józef Ratajczak i Franciszek Trojanowski. Toruń i ziemia toruńska oddają ich wojennym czynom należne honory – mówił prezydent Michał Zaleski.

Obelisk poświęcony "Komendantom Pomorskiego Okręgu Związku Walki Zbrojnej - Armii Krajowej". Został on odsłonięty w 2008 r. przy kościele św. Katarzyny z inicjatywy gen. Elżbiety Zawackiej i założonej przez nią fundacji. Upamiętnia pięciu komendantów Okręgu – dowódców struktur podziemnych działających na terenie dawnego województwa pomorskiego, Wolnego Miasta Gdańsk i części dawnych Prus Wschodnich.

Ustanowiony przez Sejm RP w 1998 r. Dzień Polskiego Państwa Podziemnego upamiętnia powołanie 27 września 1939 r. w okupowanej Warszawie organizacji konspiracyjnej - Służby Zwycięstwu Polski. To historyczne wydarzenie zapoczątkowało budowę Podziemnego Państwa Polskiego, uznawanego za fenomen w dziejach nie tylko II Wojny Światowej. Obok pionu wojskowego - Armii Krajowej i współpracujących z nią innych formacji Polski Walczącej, istotną rolę odegrał podziemny parlament - Rada Jedności Narodowej, a zwłaszcza rozległa, obejmująca cały obszar Rzeczypospolitej i obie okupacje, działalność Delegatury Rządu na Kraj. To ona stworzyła ogromny, nie mający odpowiednika nigdy i nigdzie aparat Polskiego Państwa Podziemnego - od spraw wewnętrznych, poprzez tajną oświatę i kulturę, wymiar sprawiedliwości, aż po komórki przygotowujące akty legislacyjne dla przyszłego niepodległego państwa.

Fot. Wojtek Szabelski