Rzeźby Augusta Zamoyskiego, najwybitniejszego – obok Xawerego Dunikowskiego – polskiego rzeźbiarza pierwszej połowy XX wieku, można od piątku 21 czerwca 2024 r. oglądać w toruńskim Centrum Sztuki Współczesnej.
Hrabia, który zostając artystą naraził się własnej sferze. Przyjaciel Witkacego. Szaleniec, który w 21 dni przejechał na rowerze z Paryża do Zakopanego (2928 km, po 130 dziennie), a przede wszystkim znakomity rzeźbiarz, którego do niedawna były w Polsce zupełnie nieznane szerszej publiczności, ponieważ po wojnie jako arystokrata nie miał szans zaistnieć w oficjalnej polskiej sztuce, a poza tym mieszkał i tworzył na emigracji. Urodzony 28 czerwca 1893 r. na lubelszczyźnie, w rodowym majątku Jabłoń, zmarł we Francji 19 maja 1970 r. i został pochowany w grobowcu w ogrodzie, zwieńczonym zaprojektowaną przez niego rzeźbą Wniebowstąpienia.
- O życiorysie Augusta Zamoyskiego można by nakręcić niejeden film – mówił prezydent Torunia Paweł Gulewski, który był gościem piątkowego wernisażu wystawy „August Zamoyski. Myśleć w kamieniu”. - Dzisiejsze wydarzenie znakomicie koresponduje z rozpoczynającymi się Dniami Torunia, podczas których chcemy przeżywać i oglądać to, co jest najciekawsze i najlepsze. Bardzo dziękuję wszystkim, dzięki którym ta wystawa jest dzisiaj otwierana w Toruniu. Dziękuję za Państwa obecność, życzę wspaniałych wrażeń, zarówno z wystawy, jak i pobytu w naszym mieście.
Na wystawie prezentowane są 52 rzeźby z kolekcji Muzeum Narodowego w Warszawie, będące odzwierciedleniem bogatej twórczości i barwnego życia artysty. Obejrzymy dzieła z wszystkich okresów twórczości Zamoyskiego – od czasów formizmu, poprzez okres klasycyzujący, aż do ekspresjonizmu. Co ciekawe, wiele z tych dzieł ocalało z wojennej zawieruchy dzięki zatopieniu ich w pałacowym stawie przed opuszczeniem przez artystę kraju.
- August Zamoyski był tytanem pracy w kamieniu. Wystawa objawia jego pasję, zmaganie się z materią, to wszystko, co w sztuce nowoczesne, a zarazem uniwersalne: poszukiwanie pięknej formy, wydobywanie życia, radości tworzenia z tego twardego tworzywa, jakim jest kamień – mówiła podczas wernisażu Agnieszka Rosales Rodriguez, dyrektor Muzeum Narodowego w Warszawie.
Ekspozycję wspaniałych rzeźb uzupełniają archiwalia ze zbiorów Muzeum Literatury im. Adama Mickiewicza w Warszawie: amatorskie filmy, fotografie i szkicowniki artysty. Twórcy wystawy podjęli próbę ukazania portretu rzeźbiarza na tle epoki - miejsc, środowisk i ludzi, wśród których żył i tworzył. Poza pracami Zamoyskiego obejrzymy więc dzieła innych twórców z jego otoczenia zakopiańskiego i paryskiego: Stanisława Ignacego Witkiewicza (Witkacego), Eugeniusza Zaka, Gustawa Gwozdeckiego, Tadeusza Makowskiego, Władysława Ślewińskiego, Zygmunta Menkesa i Leopolda Gottlieba z kolekcji Wojciecha Fibaka.
Wystawa „August Zamoyski. Myśleć w kamieniu” została zorganizowana przez Centrum Sztuki Współczesnej Znaki Czasu w Toruniu we współpracy z Muzeum Literatury im. Adama Mickiewicza i Muzeum Narodowym w Warszawie w ramach PROJEKTU ZAMOYSKI 2017–2021. W Toruniu będzie pokazywana od 21 czerwca do 1 września 2024 r. Wystawie towarzyszy przegląd filmów w Kinie Centrum CSW o sztuce, poświęconych twórczości i życiu Augusta Zamoyskiego.
Kuratorzy wystawy: dr Anna Lipa, Krzysztof Stanisławski
Koordynatorki: Renata Sargalska, Anna Buller
Produkcja wystawy: Wojciech Ruminski
Identyfikacja wizualna: Katarzyna Ostrowska
Fot. © UMT 2024, autor: Wojtek Szabelski, licencja: CC BY-NC 4.0
