Stojący w południowo-wschodnim narożniku staromiejskiego rynku pomnik Mikołaja Kopernika jest jednym z najważniejszych symboli Torunia.
Odlany w pracowni znanego berlińskiego rzeźbiarza Fryderyka Tiecka, został ustawiony w obecnym miejscu w 1853 roku.
Spiżowy pomnik przedstawia astronoma jako postać ubraną w profesorską togę i trzymającą w lewej ręce narzędzie astronomiczne zwane sferą armilarną (astrolabium sferyczne). Inaczej niż na większości innych pomników i portretów, młodzieńcza twarz Kopernika ozdobiona jest delikatnym, widocznym z bliska wąsem.
Łaciński napis na cokole informuje, że upamiętnioną osobą jest Mikołaj Kopernik, torunianin, który ruszył Ziemię a zatrzymał Słońce i niebo.
Z pomnikiem Kopernika wiąże się wiele sympatycznych zwyczajów. Tu właśnie władze toruńskiego Uniwersytetu Mikołaja Kopernika oddają cześć swemu patronowi w każdą rocznicę jego urodzin. U stóp astronoma prezydent Torunia spotyka się co roku z uczniami najlepszych klas toruńskich szkół. Mniej poważny charakter mają studenckie juwenalia, w czasie których posąg astronoma jest przebierany w rozmaite stroje bądź staje się centralnym punktem zabawnych aranżacji. W grudniu sędziwego astronoma zdobi czerwona czapka jego imiennika - Świętego Mikołaja, zaś w pobliżu ustawiana jest wysoka i pięknie ozdobiona choinka.
Pomnik Kopernika jest najbardziej popularnym miejscem spotkań torunian i najczęściej fotografowanym obiektem Torunia - miasta, w którym przyszły astronom spędził pierwsze osiemnaście lat swojego życia.
