Pełny tytuł: Toruńskie Nowe Miasto – 750 lat lokacji
Toruńskie Nowe Miasto lokowano na podstawie dokumentu wystawionego przez mistrza krajowego Ludwika von Baldersheima dnia 13 lipca 1264 roku. Przyczyn lokacji w bezpośrednim sąsiedztwie Starego Miasta należy szukać w bardzo dynamicznym rozwoju tego ostatniego. Nowy ośrodek miał być zapleczem produkcyjnym dla bogatego kupieckiego Starego Miasta. Układ przestrzenny miasta opierał się na ciągu ważnego traktu handlowego do Dobrzynia nad Wisłą. W związku z tym Nowe Miasto odsunięto od brzegu Wisły. Nowy ośrodek miał charakter rzemieślniczy, dominowały w nim cechy sukienników oraz cechy garbarskie. W pierwszej połowie XV w. miasto, istniejąc w cieniu znacznie bogatszego Starego Miasta, przeżywało kryzys. Rada staromiejska dążyła do zniesienia odrębności samorządowej i ekonomicznej słabszego ośrodka i połączenia obu organizmów miejskich. Nastąpiło to w 1454 roku podczas eskalacji konfliktu z Krzyżakami. Rada Miejska Nowego Miasta sprzyjała zakonowi, ale pospólstwo przejęło władzę, pomogło zdobyć zamek krzyżacki i zwróciło się do Rady starotoruńskiej o przyłączenie do Starego Miasta. Oba miasta zostały połączone w jeden organizm miejski na zasadach i pod władzą Rady starotoruńskiej. Zostało to potwierdzone przez Kazimierza Jagiellończyka w wydanych w 1457 roku tzw. przywilejach kazimierzowskich dla Torunia.
Na wystawie pokażemy Nowe Miasto na obrazach, grafikach, starych fotografiach oraz pocztówkach, ze szczególnym uwzględnieniem takich obiektów jak: kościół parafialny pw. św. Jakuba, nieistniejący już kościół Dominikanów i budynek ratusza (w późniejszym okresie zburzony, a na jego miejscu wybudowano zbór ewangelicki). Zaprezentujemy kopie dokumentów z XIII-XV wieku z Archiwum Państwowego w Toruniu wraz z planszami informacyjnymi na temat historii Nowego Miasta. (Robert Żytkowicz)