17 września 1939 roku to jedna z najtragiczniejszych dat w historii Polski. Tego dnia, bez wypowiedzenia wojny, Armia Czerwona przekroczyła wschodnią granicę II Rzeczypospolitej, realizując postanowienia tajnego protokołu paktu Ribbentrop–Mołotow, zawartego między hitlerowskimi Niemcami a Związkiem Sowieckim w sierpniu 1939 roku. Agresja ze wschodu była ciosem w plecy państwa polskiego, które już od ponad dwóch tygodni bohatersko walczyło z niemieckim najeźdźcą.
Wkroczenie Armii Czerwonej miało decydujące znaczenie dla dalszych losów kampanii wrześniowej. Polskie dowództwo liczyło jeszcze na możliwość prowadzenia obrony w rejonie tzw. przedmościa rumuńskiego, skąd oczekiwano na wsparcie sojuszników – Francji i Wielkiej Brytanii. Agresja sowiecka przekreśliła te plany i przypieczętowała los Polski. Wobec przygniatającej przewagi dwóch mocarstw, Polacy znaleźli się w sytuacji bez wyjścia.
Oficjalnym pretekstem do wkroczenia Armii Czerwonej był rzekomy rozkład państwa polskiego i konieczność „ochrony” mniejszości białoruskiej oraz ukraińskiej. W rzeczywistości była to brutalna realizacja polityki imperialnej Stalina, który wykorzystał porozumienie z Hitlerem, aby zająć wschodnie województwa II RP.
Skutki tej agresji były dramatyczne. Setki tysięcy polskich żołnierzy dostało się do niewoli sowieckiej, gdzie wielu z nich spotkał tragiczny los – symbolem tego stała się zbrodnia katyńska z wiosny 1940 roku. Dziesiątki tysięcy cywilów zostało deportowanych w głąb Związku Sowieckiego – na Syberię, do Kazachstanu czy na Ural. Rozpoczął się okres brutalnych represji, likwidacji polskich elit, niszczenia kultury i próby sowietyzacji ziem kresowych.
Dziś pamięć o 17 września 1939 roku pozostaje ważnym elementem polskiej tożsamości historycznej i narodowej. Jest to dzień przypominający o tragicznym położeniu Polski i losie Kresów Wschodnich. Rocznica agresji sowieckiej to również okazja do oddania hołdu ofiarom represji, deportacji i zbrodni, a także do refleksji nad ceną, jaką Rzeczypospolita zapłaciła za swoją niezależność.
Upamiętnianie 17 września ma znaczenie nie tylko historyczne, ale i współczesne. Przypomina bowiem, jak ważna jest solidarność międzynarodowa, jak groźne bywają tajne porozumienia mocarstw ponad głowami mniejszych państw, oraz jak wielką wartością jest suwerenność. Polska historia XX wieku to dowód, że wolność nigdy nie jest dana raz na zawsze – trzeba ją pielęgnować, chronić i bronić.
Grafika: www.wojsko-polskie.pl
