Złożenie wiązanki kwiatów, Apel Poległych, inscenizacja historyczna – w Toruniu obchodzimy Narodowy Dzień Pamięci Żołnierzy Wyklętych.

Obchody Narodowego Dnia Pamięci Żołnierzy Wyklętych 1 marca 2025 r. zorganizowane zostały przy tablicy pamięci żołnierzy AK Garnizonu Toruń przy ul. Piekary.

- Jesteśmy winni Żołnierzom Niezłomnym pamięć, wdzięczność i najwyższą cześć – mówił prezydent Paweł Gulewski. - Gromadzimy się dziś w miejscu nieprzypadkowym: przed gmachem Sądu Okręgowego w Toruniu. To w tym budynku w maju i w czerwcu 1946 r. odbyły się rozprawy wyjazdowe Wojskowego Sądu Rejonowego w Bydgoszczy, podczas których sądzono 38 członków Armii Krajowej, na czele z ich dowódcą komendantem Garnizonu Toruń Armii Krajowej Sylwanem Teodorem Stankiewiczem. To tutaj, 22 czerwca 1946 r. zapadły wyroki za „przynależność do nielegalnej organizacji AK, dążącej do obalenia ustroju”. Kapitan Stankiewicz otrzymał wyrok 10 lat więzienia. Karę odbywał we Wronkach. Te niesprawiedliwe i nieludzkie wyroki upamiętnia właśnie tablica, przed którą stoimy – wspominał prezydent.

W uroczystości wraz z Prezydentem Miasta Torunia udział wzięli: marszałek województwa kujawsko-pomorskiego Piotr Całbecki, pełnomocnik Prezydenta Miasta Torunia ds. dziedzictwa kulturowego miasta prof. Michał Białkowski, toruńscy radni: Zbigniew Fiderewicz, Michał Rzymyszkiewicz i Michał Zaleski oraz przedstawiciele wojska, duchowieństwa, kombatantów. Nie zabrakło mieszkańców, którzy odśpiewaniem hymnu uczcili święto.
Obchody Narodowego Dnia Pamięci Żołnierzy Wyklętych otworzyła plenerowa inscenizacja, przygotowana toruńską Fundację „Muzeum Historyczno-Wojskowe”, działającą przy I Liceum  Ogólnokształcącym pod okiem pana Piotra Oleckiego.

Organizatorami uroczystości byli prezydent miasta Paweł Gulewski i dowódca Garnizonu Toruń płk Roman Piotrowski.

Narodowy Dzień Pamięci Żołnierzy Wyklętych to święto państwowe, obchodzone od marca 2011 r. z inicjatywy śp. prezydenta Lecha Kaczyńskiego. Dzień upamiętnia żołnierzy podziemia niepodległościowego i antykomunistycznego, stawiających opór próbom sowietyzacji i podporządkowaniu Polski Związkowi Socjalistycznych Republik Radzieckich w latach 1944-1963. Pierwszy dzień marca jest dniem szczególnie symbolicznym dla żołnierzy antykomunistycznego podziemia, bowiem tego dnia w 1951 roku wykonany został wyrok śmierci na kierownictwie IV Komendy Zrzeszenia "Wolność i Niezawisłość".

Fot. © UMT 2025, autor: Agnieszka Bielecka, licencja: CC BY-NC 4.0