Wykład prof. Michała Hellera oraz koncert kwartetu smyczkowego uświetnił obchody 540. rocznicy urodzin Mikołaja Kopernika. Z tej okazji Muzeum Okręgowe wzbogaciło się również o nowe eksponaty związane z postacią toruńskiego astronoma.

Dokładnie w 540. rocznicę urodzin Mikołaja Kopernika, w Ratuszu Staromiejskim odbył się wykład ks. prof. Michała Hellera. Ten wybitny badacz, filozof, laureat - porównywalnej z Noblem - Nagrody Templetona, przyznawanej za pokonywanie barier między nauką a religią, wygłosił wykład pt. „Człowiek we wszechświecie Kopernika”. Uczony wskazywał w nim na społeczne konsekwencje odkrycia toruńskiego astronoma. Podkreślał, że pierwszym badaczem, który zdał sobie sprawę z jego wagi był Johannes Kepler. Chcąc przybliżyć koncepcję układu geocentrycznego szerszej publiczności napisał on, być może pierwszą w historii, książkę science fiction opisującą podróż człowieka na księżyc.

W swoim wykładzie Heller dowodził fałszywości popularnego przekonania o Koperniku, jako badaczu, który wraz z odejściem od koncepcji heliocentrycznej sprzeciwił się również cywilizacyjnemu antropocentryzmowi. Autor „O obrotach sfer niebieskich” nie mógł tego dokonać, gdyż w średniowieczu człowiek był postrzegany, jako byt istniejący na obrzeżach kosmosu. Również nie można Kopernikowi przypisać bezpośredniego autorstwa koncepcji nieskończoności wszechświata. Jest to dopiero długofalowa konsekwencja jego dociekań. Pierwsze takie idee pojawiły się dopiero w XVI w. Dopiero wizja nieskończonej przestrzeni jest wyjściem ku egzystencjalnemu lękowi - obawie, że człowiek może być sam we wszechświecie i otacza go tylko milcząca pustka. Ten wątek, rozwijany szeroko w literaturze pięknej, również możemy uznać za jedną z konsekwencji odkrycia Kopernika.

Profesor Michał Heller

Jednak mimo pesymizmu związanego z kosmiczną samotnością Kopernik dał również początek nowej tradycji, w jaką wpisali się później Kepler, Newton i Einstein. To wizja, w której człowiek próbuje myślą objąć świat i wyjaśnić naukowo prawa nim rządzące. Profesor Heller podkreślał, że już przed pojawianiem się dzieła toruńskiego astronoma niektórzy myśliciele w starożytnej Grecji spodziewali się, że to słońce może być centrum świata. To jednak właśnie Kopernik stworzył matematyczny model, dzięki któremu można to było udowodnić. Współczesną konsekwencją tego odkrycia jest postrzeganie świata przyrody, jako możliwego do opisania przez matematykę. Właśnie 470 lat temu Mikołaj Kopernik pokazał, że sukces w nauce to łamanie zagadek wszechświata.

Po zakończonym wykładzie odbył się koncert muzyki renesansowej i wczesnobarokowej w wykonaniu kwartetu smyczkowego Toruńskiej Orkiestry Symfonicznej. Uroczystość z okazji urodzin Mikołaja Kopernika zwieńczyło przekazanie nowych eksponatów Muzeum Okręgowemu przez indywidualnych i instytucjonalnych darczyńców.