W Uniwersytecie WSB Merito w Toruniu odbyła się 3. debata samorządowa "Przyszłość regionów samorządowych w Polsce". 

Wydarzenie zgromadziło przedstawicieli administracji centralnej, marszałków województw, przedstawicieli metropolii oraz czołowych ekspertów, którzy rozmawiali o aktualnych modelach funkcjonowania samorządów wojewódzkich. Celem rozmów było krytyczne ocenienie dotychczasowych rozwiązań oraz wypracowanie nowych, strategicznych kierunków rozwoju regionalnego. 

Uczestnicy skupili się na analizie istniejących modeli, starając się zidentyfikować najlepsze praktyki oraz wskazać obszary, które wymagają innowacji i dostosowania do zmieniających się potrzeb społecznych i gospodarczych. 

- Obecny model funkcjonowania samorządów wojewódzkich wymaga przemyślenia i przebudowania, by skutecznie odpowiadać na wyzwania przyszłości i zmiany zachodzące w ostatnich latach - uważa prof. Paweł Swianiewicz, dyrektor NIST, inicjator debaty.

- Bardzo się cieszę, że mogę was wszystkich powitać w kopernikańskim Toruniu razem ze współgospodynią dzisiejszego spotkania, Panią Rektor Uniwersytetu WSB Merito dr hab. Moniką Chodorek. Przed chwilą podpisaliśmy bardzo ważną umowę o współpracę między Gminą Miasta Toruń a uczelnią. Cieszę się więc podwójnie - mówił prezydent Torunia Paweł Gulewski. - Zaprosiłem do Torunia Narodowy Instytut Samorządu Terytorialnego – najważniejszy think-tank w Polsce, który zajmuje się promocją, ale również badaniami nad samorządem terytorialnym. Bardzo się cieszę, że jesteście Państwo z nami z tak bardzo ważnym tematem w kontekście rozwoju samorządów regionalnych.

Prezydent podkreślił znaczenie współpracy samorządów oraz rolę funduszy europejskich w rozwoju regionu. Przedstawił także informacje o Metropolii Toruńskiej, którą od 2025 roku tworzy 36 samorządów, oraz jej najważniejsze cele: wspólna strategia rozwoju, oferta inwestycyjna, współpraca turystyczna i wzmacnianie potencjału gospodarczego. Omówił również aktualne procesy krajowe, m.in. strategię rozwoju i planowane ustawy dotyczące rozwoju miast, które mogą wzmocnić funkcje metropolitalne Torunia. Na zakończenie podkreślił otwartość na współpracę, dobre relacje z samorządami regionu i życzył uczestnikom owocnych obrad w Toruniu.

W trakcie spotkania poruszono istotne tematy dotyczące funduszy strukturalnych oraz kompetencji samorządów w Polsce. Uczestnicy dyskutowali o wpływie zmian w zakresie funduszy strukturalnych oraz obserwowanym w latach 2015-2023 ograniczeniu kompetencji samorządów. Przykładem tych zmian było przejęcie kontroli nad Wojewódzkimi Funduszami Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej przez administrację centralną, co wywołało wątpliwości co do przyszłości lokalnych inicjatyw.

Omówiono także kluczowe zadania, przed którymi stoją regiony. Po sukcesie regionalnej komunikacji kolejowej, istotne stało się pytanie, czy priorytetem powinno być również poprawienie transportu autobusowego, aby skutecznie walczyć z wykluczeniem komunikacyjnym w obszarach, gdzie dostęp do transportu jest ograniczony.

Dyskusja dotyczyła również roli samorządów w kontekście transformacji energetycznej, cyfryzacji oraz innych usług publicznych. Uczestnicy podkreślili, jak ważne jest aktywne zaangażowanie samorządów w odpowiedź na wyzwania związane z tymi procesami.

Kolejnym poruszanym zagadnieniem były zmiany demograficzne, takie jak starzenie się społeczeństwa i depopulacja. Uczestnicy zastanawiali się, w jaki sposób samorząd województwa może reagować na te wyzwania oraz jak wspierać średnie miasta borykające się z utratą funkcji społeczno-gospodarczych. 

Podkreślono również potrzebę ściślejszej integracji polityki regionalnej z metropolitalnymi, aby skutecznie odpowiadać na dynamicznie zachodzące zmiany.

Wśród gości debaty znaleźli się eksperci w sprawach samorządów oraz samorządowcy, m.in. 

• Paweł Gulewski, Prezydent Miasta Torunia
• prof. Paweł Swianiewicz, dyrektor Narodowego Instytutu Samorządu Terytorialnego
• dr Julita Łukomska, zastępczyni dyrektora NIST
• Piotr Całbecki, Marszałek Województwa Kujawsko-Pomorskiego
• Adam Struzik, Marszałek Województwa Mazowieckiego
• dr Piotr Żuber z Ministerstwa Funduszy i Polityki Regionalnej
• Grzegorz Gorzelak
• prof. Iwona Sagan
• dr hab. Anna Wojciuk

Przed debatą prezydent Torunia Paweł Gulewski podpisał z  Rektor Uniwersytetu WSB Merito w Toruniu dr hab. Moniką Chodorek porozumienie o współpracy między instytucjami. W ten sposób jednostki zacieśniają kontakty w sferze promocji oraz możliwości podwyższania kompetencji zawodowych pracowników Gminy Miasta Toruń. 

Narodowy Instytut Samorządu Terytorialnego (NIST) jest jednostką budżetową podległą Ministerstwu Spraw Wewnętrznych i Administracji. Zadaniem NIST jest badanie i wspieranie samorządności w Polsce.

Narodowy Instytut Samorządu Terytorialnego regularnie organizuje debaty na ogólne, dość szeroko zakreślone tematy odnoszące się do funkcjonowania samorządów. Nie chodzi o sprawy bieżące (np. związane z właśnie procedowanymi propozycjami aktów prawnych), a o ogólniejszą refleksję nad kierunkami zmian w systemie samorządowym.

Więcej o NIST przeczytasz TUTAJ. 

Fot. © UMT 2025, autor: Wojtek Szabelski, licencja: CC BY-NC 4.0