Prowadzenie: Patrycja Wójcik. W cenie biletu na wystawę. Czas trwania: 1 godz.

Wystawa Projekt: biżuteria artystyczna wpisuje się w cykl prezentacji polskiego powojennego wzornictwa Czym uwodzi dizajn?, realizowanego w Centrum Sztuki Współczesnej Znaki Czasu w Toruniu. Tym razem uwagę skupiamy na biżuterii – dziedzinie, która w sposób wyjątkowy łączy sztukę użytkową z indywidualną ekspresją artystyczną i społecznym kontekstem.
To opowieść o polskiej biżuterii artystycznej, rozwijającej się od lat 40. XX wieku po współczesność, widziana zarówno przez pryzmat materiału, jak i idei. Ekspozycja obejmuje prace z drewna, skóry, ceramiki, miedzi i srebra, ale też tworzyw sztucznych, gotowych przedmiotów czy naturalnych „znalezisk”. Od biżuterii „ubogiej” lat powojennych, przez nowoczesne formy rzeźbiarskie i eksperymenty z techniką, aż po obiekty z pogranicza krytyki społecznej i dizajnu koncepcyjnego – każda z tych form mówi o czasie, w którym powstała.

Wspólnym mianownikiem dla prezentowanych dzieł jest poszukiwanie: nowego języka formy, znaczenia i materiału. Z jednej strony wystawa ukazuje, jak biżuteria oddziaływała na zmysły i emocje, z drugiej – jak pełniła rolę nośnika idei: od etnoinspiracji i archeologicznych cytatów, po sztukę zaangażowaną i biżuterię protestu. Prezentuje zarówno broszki inspirowane ludowością, jak i oporniki noszone w stanie wojennym czy współczesne prace komentujące ważne społeczne zjawiska.

Nie sposób mówić o polskiej biżuterii bez ukazania sylwetek jej twórców – często pracujących w duetach lub w ramach rodzinnych tradycji (Zaremscy, Rohnowie, Kozubscy). Wystawa prezentuje pionierów (Józefa Fajngolda, Mamerta Celmińskiego, Jadwigę i Jerzego Zaremskich), a także artystów związanych z ważnymi środowiskami i grupami (jak UFO, Grupa Sześć, Au+). Pojawiają się również twórcy, dla których biżuteria była formą poboczną – okazjonalnym „projektem” realizowanym na marginesie malarstwa, grafiki czy rzeźby.

Ważnym elementem opowieści o polskiej biżuterii artystycznej są osoby, które ją kupowały i nosiły: artystki, działaczki społeczne, polityczki. W ten sposób ozdoby wykonane przez polskich projektantów stały się świadkiem ważnych historycznych i osobistych wydarzeń. Przykładem jest naszyjnik wykonany w pracowni gdańskiego artysty Giedymina Jabłońskiego, w którym Danuta Wałęsowa w imieniu męża odbierała Pokojową Nagrodę Nobla. Oryginał zaginął, na wystawie prezentowana jest autorska replika.
Wśród eksponatów znajdą się nie tylko same obiekty biżuteryjne, ale też przedmioty budujące ich kontekst: fotografie, plakaty, prasa kobieca i poradniki. Te z pozoru marginalne źródła pokazują, jak biżuteria funkcjonowała w codzienności – jako ozdoba, manifest, pamiątka czy gest oporu.

Wystawa Projekt: biżuteria artystyczna to nie tylko przegląd form, materiałów i twórców. To także refleksja nad tym, czym biżuteria była i czym może być: artefaktem, świadectwem czasu, znakiem osobistym i społecznym. To opowieść o wolności twórczej, o wartościach, które można zamknąć w obiekcie noszonym przy ciele, i o tym, jak „mała forma” może mówić wielkie rzeczy.

Projektantki / Projektanci:

Andrzej Bandkowski, Karolina Bik, Marcin Bogusław, Daniela Bukowska, Jacek Byczewski, Bogumił Bytomski, Grzegorz Błażko, Mamert Celmiński, Bartosz M. Chmielewski, Andrzej Ciechomski, Hanna Czajkowska, Danuta Czapnik, Ewa Czarnota-Zaremska, Józef Czerwosz, Magdalena Czerwosz, Danuta Duszniak, Józef Fajngold, Michał Fatyga, Henryk Grunwald, Lucyna Hubert-Nieniewska, Marek Huculak, Giedymin Jabłoński, Filip Jackowski, Tomasz Jagiełło, Anna Januszkiewicz-Bandkowska, Joanna Jaworska, Tadeusz Jaworski, Paweł Kaczyński, Małgorzata Kalińska, Stanisław Kędzierski, Danuta Kobielska, Julia Kotarbińska, Jakub Kozik, Aleksandra Kozłowska, Zofia Kozubska, Witold Kozubski, Karina Królak, Bolesław Książek, Jadwiga Kucharska, Zdzisław Lenart, Weronika Majewska, Aleksandra Mamoń, Magdalena Maślerz, Piotr Małysz, Maja Mrozińska, Andrzej Mroziński, Marek Nałęcz-Nieniewski, Marta Noszka, Marek Nowaczyk, Jacek Ostrowski, Mariusz Pajączkowski, Karolina Palczuk, Urszula Podbielska-Kowalska, Paweł Podbielski-Kowalski, Pracownia Brokat, Jacek A. Rochacki, Kamilla Rohn, Ludmiła Rohn, Ryszard Rohn, Józef Różycki, Ewa Rudowska, Jolanta Ryba-Ołdachowska, Wojciech Rygało, Jerzy Sendłak, Stanisław Sikora, Michał Smyka, Joachim Sokólski, Magdalena Stajszczak, Tomasz Stajszczak, Jerzy Stolarski, Jan Suchodolski, Andrzej Szadkowski, Jerzy Szkrabko, Kazimiera Szymańska, Michał Ślusarczyk, Sława Tchórzewska, Iwona Trela-Mroziuk, Marcin Tymiński, Olgierd Vetesco, Leszek Weiss, Tomasz Wichrowski, Arek Wolski, Alicja Wyganowska, Jakub Wyganowski, Michał Wysocki, Jadwiga Zaremska, Antek Zaremski, Jerzy Zaremski, Łukasz Zaremski, Marcin Zaremski, Tomasz Zaremski, Hanna Zdanowska, Jacek Zdanowski, Ella Żubrowska

Artystki / Artyści: Izabela Chamczyk, Marcelina Jarnuszkiewicz, Kajetan Karkuciński, Jakub Kozik, Marta Noszka, Magdalena Lazar, Adriana Lisowska, Paweł Olszczyński